Romatoid artrit, toplumda en fazla görülen iltihap hastalıklarından biridir. Hastalık genellikle kroniktir ve ara ara alevlenerek şiddetlenebilir. Bir tür eklem hastalığı olan romatoid artrit, eklemlerde ağrı, şişlik, katılık hissi, hareket kısıtlılığı gibi şikâyetlere yol açar. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklerden daha fazladır. Özellikle 20-40 yaşlarında görülen hastalık, nadir durumlarda çocuklarda ve gençlerde de oluşum gösterebilir. Eklemlerde kalıcı hasara yol açabilen hastalık için erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir. Kalp zarı, akciğer zarını tutabilen hastalığın kesin bir tedavisi yoktur. Ancak erken tanı sayesinde ilerlemesi önlenebilir.
Romatoid artrit neden olur?
Romatoid artritin neden kaynaklandığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Aile içinde romatoid artrit varsa aile bireylerinin birinde gelişme olasılığı vardır. Bazı enfeksiyon hastalıkları da romatoid artriti tetikleyebilir. Sigara kullanımı, hormonal değişimler, mevsim geçişleriyle beraber genetik yatkınlık hastalığın oluşmasına sebep olabilir.
Romatoid artrit belirtileri nelerdir?
Romatoid artrite maruz kalan hastalarda ilk şikâyet eklem ağrısı ve eklemlerde görülen şişliktir. Ancak bu yakınmalardan önce halsizlik, hafif ateşlenme ve yorgunluk hissi oluşabilir. Romatoid artrit hastalığını farklı iltihap hastalıklardan ayıran belirleyici özellik sabah tutulmalarıdır. Hasta sabahları yataktan kalkmakta zorlanır ve en az bir saat eklemlerini kullanmakta güçlük çeker. Hastalık oluştuktan sonra kronik olarak seyreder. Hastalıkta erken dönem tedaviye başlanmazsa eklem zarı iltihabı gelişerek yakın dokularda hasar oluşabilir. Bu hasar kemik yapısında birtakım değişikliklere yol açar, eklem kullanımında bozukluk, kemiklerde şekil bozukluğu ve kemik erimesi gibi yakınmalara neden olabilir.
Romatoid artrit nasıl teşhis edilir?
Doktor hastanın öyküsünü alır. Eğer hasta yaşamış olduğu şikâyetleri eksiksiz ve doğru anlatırsa doktor teşhisi koyabilir. Kesin tanı için, iltihabı ölçen testler, kan sayımları, romatoid faktör testi, serolojik testler istenir. Bazı hastalar için görüntüleme tetkiklerine başvurulabilir.
Romatoid artrit tedavisi nasıl yapılır?
Romatoid artrit hastalığın kesin bir tedavi bulunmadığı için, uygulanan tedavide amaç, hastanın yaşamış olduğu şikâyetleri azaltmaktır. Vücuttaki iltihabı bastırmak, eklemlerde gelişen hasarı engellemek, hastanın yaşam kalitesini arttırmak tedavide amaçlanan hedeftir. İstirahat, egzersiz, eklem bakımı, stresten uzaklaşmak, beslenme alışkanlıkları değiştirmek, ilaç tedavisi, ameliyat romatoid artrit tedavileri arasındadır.
İlaç tedavisi: Romatoid artritte ilaç tedavisi iki grup altında değerlendirilir. Hastalığın seyrini değiştiren kortizon içerikli ilaçlar ve kortizon içerikli ilaçların etki etmesine yardımcı olan nonsteroid antienflamatuvar ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar halk arasında ağrı kesici olarak tanımlanan ilaçlardır. Kortizon kullanmaktan çoğu hasta çekinebilir. Ancak kortizon içerikli ilaçlar, vücut için önemli etki yaratan ve iltihabı önleyici özellikte ilaçlardır. Ancak kortizon ilaçların doza göre engellenen ya da engellenemeyen bazı zararları vardır. Doktor hastaya ilaç kullanımı hakkında net bir bilgi vermeli ve hasta ilaçları doktor önerisi dışında kullanmamalıdır. Bu şekilde kullanıldığında olası yan etkiler azaltılabilir.
Egzersiz ve istirahat: Hastaların egzersiz ve istirahat arasında çok iyi bir denge kurması gerekir. Hastalık alevlendiğinde hastanın daha fazla istirahat etmesi, alevlenme dışında ise egzersiz yapması gerekir.
İstirahat tedavisi: Yorgunluk halinin giderilmesi, eklem ağrısı ve iltihabının azaltılması için önemli bir tedavidir. İstirahat süresi hastadan hastaya farklılık gösterebilir.
Egzersiz tedavisi: Hastada kasların sağlıklı ve kuvvetli olabilmesi, eklem hareketini koruyabilmesi ve esnekliğin devam edebilmesi için egzersiz tedavisi oldukça önemlidir.
Eklem bakımı: Bazı romatoid artrit hastalarında eklemleri iyi kullanabilmek ve eklemi dinlendirebilmek için eklemi desteklemek amacıyla atel kullanılabilir. Atel, el ve ayak bileklerinde, ellerde, ayaklarda kullanılabilir.
Stres tedavisi: Stresin hastalık üzerinde kesin etki ettiğine dair net bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak hastanın yaşamış olduğu şikâyetler endişe, kaygı, kızgınlık gibi duyguların gelişmesine neden olabilir. Stres bazı durumlarda hastalık üzerinde etki ederek, yaşanan ağrının artmasına sebep olabilir. Bunun için stresle baş etmenin yolları aranarak stresten uzak kalmak gerekir. Bu anlamda destek alınabilir.
Beslenme tedavisi: Akdeniz mutfağına uygun şekilde beslenmek hastalık üzerinde olumlu etkiler bırakabilir. Omega 3 yağ asitleri bakımından zengin olan balığın iltihabı azalttığı bilinmektedir. Bu nedenle hastaların balık tüketimine ağırlık vermesi gerekir. Yeterince kalori, kalsiyum ve protein bakımından zengin gıdalarla beslenmek hastalıkta olumlu etkiler bırakır. Hastaların tuzdan mümkün olduğunca kaçınması gerekir. Kortizonlu ilaçların kullanımı devam ettikçe tuzla birlikte tatlı tüketiminde de dikkatli olunması gerekir.
Cerrahi tedavi: Eklemlere protez takılması, tendon onarımı ve eklem zarının çıkarılmasını kapsayan tedavi şeklidir. Bozuk eklem yüzeyi yapay olarak hazırlanmış eklemle değiştirilerek bölgenin fonksiyon kazanması sağlanır. Özellikle kalça ve diz eklemleri için uygulanan bir ameliyattır.
